Niet-economisch taalgebruik
Eerst even dit. Economisch betekent (niet alleen in financiële zin): spaarzaam, effectief, efficiënt.
En ik breek een lans voor minder minder minder vanwege het alsmaar meer.
Nog geen decennium geleden zeiden we het zo: “Ik ben groter dan jij”. Dat veranderde. We zijn gaan zeggen: “Ik ben groter dan jij bent.” Nu zeggen we praktisch allemaal: “Ik ben groter dan dat jij bent.”*
Anglicistisch taalgebruik. Daarover later misschien meer.
Een bekende Nederlandse bioloog zei in 2015 op tv: “Ja nou, dan zou ik als bioloog moeten zeggen dat Belgen een ander soort van mensen zijn dan dat Nederlanders zijn.”
In 1Vandaag van 31 mei van dit jaar zei een deskundige op het gebied van tinnitus: ”(…) dat de ene persoon er meer last van heeft dan dat de andere persoon dat doet.”
Heel gewoon geworden: “een bos met bloemen”, “een plas met water of: “Hij ging van de ene winkel naar de andere winkel”, “Het is het ene woord tegenover het andere woord”, “vanaf jongs af aan”…
En 100% ergens voor gaan is allang niet meer genoeg. Je ging ineens ergens 110% voor en toen 200%. Maar je hebt altijd baas boven baas: er zijn er nu die gaan voor 1000% of meer voor het een of ander.
Let maar eens op: alles wordt breed gerekt.
Wat hierboven vet gedrukt is kan gewoon weg.
Je zou kunnen zeggen: jottem, er zijn ook mensen die de boel prettig inkorten. Maar ja…
“Op een steenworp afstand van” wordt nu “op een steenworp van”. En zo had men het bij Hart van Nederland vorige week over Nijmegen dat door het dólle was. Waar is heen heen, dacht ik.
“Bij wijze van spreken” (of welk werkwoord of zelfstandig naamwoord je voor spreken ook wilt invullen) is nu vaak “Bij wijze van”.
Een professional is tegenwoordig een “pro”. Wat mij betreft is dat wel heel erg zuinig taalgebruik. Pro is een voorzetsel, iets dat uitdrukt dat je het ergens mee eens bent of het is een voorvoegsel. (In het Nederlands –anders dan in het Engels– kort je overigens nooit een woord af na een klinker; je hebt tenminste een medeklinker nodig om enig idee te hebben om welk woord het gaat, als iemand begrijpt wat ik bedoel.)
Een laatste en dan houd ik erover op. De roaltydeskundige van RTL Boulevard mevr. Marcella vindt kennelijk dat ‘koninklijk’ spilziek taalgebruik is: zijn zegt “koonlijk”. Archaïsche, geaffecteerde spraak. En fout.
Magneettaal. Ik meen dat Van Dis die term niet zo lang geleden introduceerde bij Op1. Het zwaan-kleef-aan-effect noemde ik het tot dan toe. Mensen horen iets op tv (veelal bij de commerciële zenders), ’t klinkt aantrekkelijk want trendy of anders. En in een mum van tijd is er een ongecontroleerde taalolievlek.
Er is nog veel meer dat weg kan. Ook daarover later misschien meer.
HD
6 juni 2021
_______________________________________________________________________________
*Aan dit verschijnsel zou nog een andere oorzaak ten grondslag kunnen liggen. Lang geleden leerden we dat “Ik ben groter dan jou” fout was. Als je de zin langer maakt met een persoonsvorm, hoor je vanzelf hoe het wel moet. Dat zou door een slimmerik met liefde voor taal gesuggereerd kunnen zijn op radio of tv.
hd
