POMgedichten presenteert de donderdag column:
VON SOLO, FEAR AND LOATHING IN POWEZIE LAND!!!
Openhartige openbaringen van de Jeff Koons van de vaderlandse powezie.
Afgelopen weekend zag ik in de stad een poster hangen. Vier woorden vielen me op: Rotterdam, Shell, waterstof, Berlijn. Er liep een rilling over mijn rug. De liefde voor mijn thuishaven is geen onderwerp van dispuut. Ook al is het soms haat-liefde. En ik weet dat Rotterdam zich probeert te profileren als hippe stad. Maar het in één adem noemen van deze twee steden voor marketing doeleinden legt wel heel duidelijk een zere zenuw bloot.
Deel 301. Rotterdam-Berlijn
Onlangs had ik het geluk een weekje in Berlijn te mogen vertoeven met mijn gezin. In Friedrichshain wel te verstaan. Oud Oost-Berlijn. Een ‘buurt in opkomst’. Voelde helemaal als thuis. Al na een dag was me echter duidelijk dat Berlijn een biotoop is, dat zich niet laat meten op polderschaal. ‘Hip’ kreeg ineens weer een andere lading dan de tegenwoordig geïnstitutionaliseerde hipheid van de Nederlandse ‘grote steden’. De yoga meiden en de barber boys. De hele meute blanke middenklasse bakfietsgezinnen, die allemaal niets willen missen. Voorspelbare veilige wegwerp hipte. Het moet ook weer niet te hip worden. De hipheid moet wel een beetje uniform blijven, anders snappen we het niet meer. En wat we hier in Nederland niet snappen, dat marginaliseren we, of maken we kapot met een clusterbombardement aan bureaucratische regeltjes.
Maar waarom is Rotterdam dan niet het Berlijn van Nederland? Heel simpel. Rotterdam is niet te vergelijken met Berlijn. Laat ik hiertoe een aantal mythes ontkrachten.
Rotterdam heeft erg geleden onder de oorlog en Berlijn ook. Dat klopt. Maar de schaal waarop is niet vergelijkbaar. Bij het bombardement vielen achthonderd doden. Bij de slag om Berlijn honderdduizend slachtoffers. Ook de vernieling staat niet in vergelijkbare verhoudingen.
Rotterdam is multicultureel en Berlijn is ook kosmopolitisch. De cijfers vertellen ons dat in Rotterdam vierenveertig procent van de bevolking wortels heeft buiten Europa. In Berlijn is dat achttien procent. Berlijn is dus in dat opzicht een ‘blanke stad’. De culturele dynamiek zou dus bij ons veel groter moeten zijn. Maar daar is weinig van te merken.
Het belangrijkste echter, is dat Rotterdam zich tracht te verkopen. Heel erg hard. Het meet zich dus alles aan, dat de marktwaarde verhoogt. Shell-waterstof-Rotterdam-Berlijn. Maar daaruit kan ik enkel concluderen dat Rotterdam het niet heeft en Berlijn het niet nodig heeft. Ze zouden ons vierkant uitlachen. Jazeker, dat zouden ze doen. Niet iedereen natuurlijk, maar zeker een aantal. Er zouden er zelfs de straat op gaan en stenen beginnen gooien. En dan zouden er ook nog een aantal de straat op gaan om met knuppels de stenengooiers te lijf te gaan. Want zo doen ze dat in Berlijn. Kampfzeit!
In het overwegend blanke en zeer grote Berlijn is het spectrum van subculturen veel groter. En ook radicaler. En dat is waar het verschil zit. In Rotterdam moet alles voldoen aan het Stalinistisch stilisme van het kannibalistisch kliekje dat de culturele diversiteit bepaalt. En er moet een heldere prijsvorming zijn. Anders snappen de boekhouders het niet meer. En graag licht verteerbaar en controleerbaar. Anders raken de hipsters in paniek. En je pop-up shopje in het uniform gerenoveerde pand van de almachtige woningbouwvereniging heeft ook bestaansrecht zolang de gesubsidieerde huurkorting geldt. Als het grote geld, lees de bakfietsblanken met torenhoge hypotheken, de wijk in komt, mag je oprotten, dan heeft de hipte zijn marketing doel gediend. Maar weet, dat vooral alles zonder monetaire waarde weergaloos is.
Ik kan me nog goed de Love Parade van 1997 in Berlijn herinneren. Rauw, met afwijkende wagens, rare vogels en demonstraties. En de Dance Parade het jaar daarop in Rotterdam. Een evenement, tot in de puntjes geregeld. Levi’s en t-shirts. Clean en ingekaderd. En dat is het verschil. Berlijn is een demonstratie van wat een stad als organisme vermag. Wat er van Rotterdam over is, is een georganiseerd commercieel evenement. En zo werkt het met alle hippe evenementen in Rotterdam. Alles moet zo breed mogelijk uitgemeten. Ontdekken is er niet bij, want in de voorverkoop moet de opbrengst dekkend zijn, anders begint men er niet meer aan. Ten slotte nog een laatste bevinding om het af te maken. Afgelopen week was ik weer bij één van mijn favoriete hipster koffie tentjes, Man met Bril. Goeie koffie. Industrieel uiterlijk. Jong, quasi slonzig personeel. Alleen dan dat bordje: ‘PIN only’. So not-Berlijn.
Nee, het is niet Rotterdam-Berlijn. Het is Berlijn. Met heel erg in de verte een echo uit een heel andere put. In kleine letters. Onlangs heb ik ook een aantal dagen doorgebracht in Düsseldorf. Dat is veel meer te vergelijken met Rotterdam. Even groot. Ook twee bruggen over een rivier, een soort Euromast en op de koop toe elk jaar een kerstmarkt. Maar zo’n vergelijking verkoopt natuurlijk niet.
Von Solo aug. 2018
Ik heb Rotterdam aangedaan in twee fasen: als kleine jongen (ik ging met mijn neef vissen in zo’n kanaal in Vlaardingen) en als jonge man (op weg naar het Boymans – Van Beuningenmuseum of naar de Erasmusuniversiteit). Vreemd genoeg, mijn vader mocht er dan wel geboren zijn, heb ik nooit enige neiging gehad me er te vestigen. Ik zou niet kunnen leven in een stad die voortdurend gebouwd wordt.