in de verte nog wat wanhoop en geschreeuw bedoelingen zijn ver te zoeken…
Hoi Pom, Na deze halve corona zomer dacht ik even terug aan een eerdere zomer op een eiland in Schotland:
Hele nachten, dagen lang was er muziek de zusters van ’t theater in hun vol ornaat kramen met vers gebakken sieraad de nog warme najaarswind die met geruchten zachtjes langs de tenten woei de speelman uit het noorden met z’n harp en z’n glimlach met gesloten ogen
mijn spullen zijn gepakt de nacht is al zowat voorbij in de verte nog wat wanhoop en geschreeuw bedoelingen zijn ver te zoeken hoe kwam ik hier terecht er gaat een bus tot aan de veerboot nog even, dan ben ik weer op weg
op 28 oktober lezen we dichteres hieronder – op 2 november van haar dood
Beste fb vrienden. Bedankt voor het vragen naar mij. Hier mijn Corona update: De belangrijkste klachten zijn weg, ik ben 7 kg lichter wegens het niet eten van vast voedsel voor 3 weken. Alles smaakt verschrikkelijk, en het is moeilijk om iets te eten. Ik heb nu extra Nutridrink om me hopelijk sterker te maken. Ik ben heel dankbaar dat ik niet naar het ziekenhuis hoefde te gaan en in mijn prachtige nieuwe flat te verblijven. Zo blij dat ik hier nu woon. Alles kost veel energie, wassen, wat licht strijken. Het duurt maanden om te herstellen, maar ik ga erheen! Mijn geliefde doet boodschappen en komt langs voor een praatje. Telefoontjes van mijn IJslandse kleinkinderen, vrienden en familie houden me op de been. Het is zwaar maar ik voel me nog steeds een van de gelukkigen. Dagtelevisie, Radio4 Klassieke muziek en begin opnieuw te lezen. Blijf goed en veilig en denk niet dat dit gewoon een griep is… Liefs voor jullie allemaal
Tonny Hollanders
——
als eerbetoon een gedicht van deze dichter – sterkte voor de familie. Rouwgedicht van Tonny Hollanders
Vraag
De enquête vraagt: heeft u kinderen? JA schrijven leest als een leugen NEE vinken voelt ook als niet waar Ben je nog wel moeder als je kind er niet meer is?
Ze ruiken naar onweer weten hoe bloedsiroop wordt aangelengd…
Dear Pom Ik trek graag een potje poëzie open als het Texel betreft. Geniet daarom van Eilandkinderen. Wees gelukkig. Liefs Karin
Eilandkinderen
Ze ruiken naar onweer weten hoe bloedsiroop wordt aangelengd meisjes kennen hoge toppen, diepe dalen jongens halen vocht uit droesem beide seksen hebben de kuikendief ontmoet onthouden hoe angst van hazen peper maakt dat er na het niezen niet wordt nagehuild hagel soms vergeleken wordt met suiker dik broodbeleg dat op daken daalt rabarberstengels zijn met bananen zoeter hoe je regen in de grond stopt wortels liggen dieper weinig aan hen toe te voegen zo stappen ze aan boord moeten hun voeten voelen dat taal universeel is taal is het woord van fluitschepen in de snavel van de wind.
gelet op de commentaren onder de gedichten kan het niet anders dan dat we Rik van Boeckel feliciteren met het goud deze week. Rik van harte. Cartouche sleept het zilver in de wacht en de eenvoud van Erika de Stercke bekronen we met brons. winnaars van harte! dank aan alle deelnemers voor het insturen bij het aansprekende maar moeilijke thema – wat als later nu is.
Het nu van toen en later
De gitaar dicht een droom een liefdeslied snaren in zangmodus gestemd spelen melodieën zoals vroeger door het doodssonnet zo uitgesteld
niet gestoord door een slotakkoord zingt de droom de toekomst na oevers houden van rivieren van tijd het universum zoemt op jaren en sterren in
zij zingen noten van weelde en pracht tonen liefde aan de hemel van de nacht rusten in het nu van toen en later
water van weken streelt de huid zacht in stromen hard in meren in maanden wachtend op tijdloos zijn.
Rik van Boeckel 30 oktober 2020
–> rik van boeckel altijd al in de zondagochtendwedstrijd zonder meer de meester in het poëtiseren van tijd en plaats, van de jaargetijden, van hemel en aarde en alle andere elementen – van droom daad en werkelijkheid – is deze week met het aangereikte thema natuurlijk in zijn element. wat nu als later nu is. rik weet er wel weg mee. rik weet wel raad met het heden en het verleden en de toekomst. rik altijd al op de vlucht voor wat tijd en plaats in de werkelijkheid vast trachten te zetten. zijn gedicht is ook vandaag weer een & al wachten op een ‘tijdloos zijn’. zo schieten we met hem en zijn woorden door het universum. van hot naar her langs hemellichamen en lichamen van de liefde. rik schrijft bevrijdende poëzie.
Rik van Boeckel: het universum zoemt op jaren en sterren in
Petra Maria: maar weet je dan niet
Cartouche: voor wat we zijn in een woordenloos gebaar
Erika de Stercke: en zie we lachen
Vera van der Horst: vergeet waar de postzegels liggen
Anke Labrie: royaal met bladgoud
wie wint de enige echte virtuele – voor als de dingen niet meer zo belangrijk zijn – maar jij en ik wél – de als het waaien is begonnen – trofee op pomgedichten punt nl? (vrij naar de nieuwste song van de zachtjes tikt de regen op mijn zolderraam-zanger)
op de radio vannacht – wellicht troostrijk – de nieuwe song van rob de nijs – een zware nacht beschreven – we hangen aan het bezongen thema deze week de zondagochten(dwedstrijd – WAT ALS LATER NU IS – hoe dan te dromen – hoe er mee om te gaan – en dat ze ons er niet onder krijgen – als de dingen niet meer zo heel belangrijk zijn – maar jij en ik wél – wie wint de als het waaien is begonnen – trofee op pomgedichten? een en ander ook naar aanleiding van het vrijdag-item door yvonne koenderman op pomgedichten punt nl. – laat u inspireren.
u kent de regels:de gedichten niet te lang svp tenzij noodzaak – 20 regels is genoeg – insturen voor zondag 10 uur 30. stuur in op het u bekende gmail.com adres van pomgedichten@ – of benut de blauwe contact functie boven aan de pagina. of laat onder dit item een reactie achter -ik zorg er voor dat uw gedicht in het item wordt geplaatst. commentaar als altijd verzekerd.
wat in rook is opgegaan hoeft niet meer aangestoken zo kun je het ook zien
niets hoeft meer betaald niets hoeft nog bedreven
pom wolff
jij zingt alsof
het waaien is begonnen en ik wil je niet niet alles ontnemen er rest ons nog altijd een later als
misschien niet wat we droomden onder het zolderraam met de zachte regen
maar weet je dan niet dat alles mij liever draagt en lichter is met jou
petra maria
–> petra maria gaat met die ene regel van liefde: ‘maar weet je dan niet…’ een bijna wanhopige constatering – als het ware de communicatie aan met de hoofdpersoon en via de hoofdpersoon ook met de lezer. in de poëzie gaat het erom of de hoofdpersoon een algemene hoofdpersoon is – ook de lezer kan zijn – of dat de woorden blijven steken bij een particuliere hoofdpersoon. petra maria is het particuliere ontstegen en maakt van ‘jou’ elke voor de lezer denkbare ‘jou’. en dat is knap. het romantisch ‘stotteren’ in de eerste strofe is een truukje dat niet te vaak moet worden toegepast maar in een romantische setting waar het hele gedicht draait om die ene vraag ‘maar weet je dan niet…’ is poëtisch stotteren best wel functioneel.
Bij de hand
Wat als later nu is katers hun zwaarte verliezen dingen niet meer dan dingen zijn waaien slechts een vorm van wiegen adem die de lucht doet klaren wolken alleen een teken zijn van ingehouden zonneschijn
als het tellen is gestaakt van jaren rondjes draaien nemen wij – jij en ik – elkaar zonder maat, voor wat we zijn in een woordenloos gebaar over en bij de hand
en de tijd in een zelf sprekend verband
301020 Cartouche
–> bijna letterlijk houdt Cartouche zich aan de opdracht zoals ook de zanger zich aan het door de schrijvers van de song geboden thema houdt. prachtig ook dat waaien als een vorm van wiegen, die wolken ook als een teken voor zonneschijn. de woorden door de dichter van jong naar oud gebracht – van de wieg tot bijna aan het graf. cartouche schrijft hier een bijna te perfect gedicht. zonder opsmuk, het leven getekend met niet te overtreffen eenvoud. ja op deze wijze kunnen we elke week wel het goud aan deze dichter toekennen. ik geloof dat de makers/knopers van perzische tapijten altijd ook een fout (mee)knoopten (heet dat geen abras?) – omdat alleen de hogere macht – om met alexander te spreken onfeilbaar is, en kan en mag zijn in zijn uitingen – en niet wij eenvoudige dichters, koningen en andere arme zielen. cartouche moet nog leren een foutje in te bouwen/weven in de hier aangeboden perfectie. dan is het eeuwige goud voor hem. voor deze feilbare brabantse god van de poëzie
draden
laat bomen treuren nu de storm het spel in verdwijnen wint
met afscheid vullen bladeren de grond we zwijgen
een stilte schimmelt terwijl onze ogen ademen naar wolken
wat achterblijft
ligt onder de herfstvarens we rapen resten op
houden ze samen ontwarren draden van dromen
en zie we lachen naar morgen
Erika De Stercke mooi gedaan Erika – het is alsof je de masterclass heden verleden & hemel en aarde bewegen bij rik van boeckel hebt gevolgd. mooi klein gehouden ook. erika laat de bladeren het werk doen. de hoofdpersonen zwijgen, rapen, houden samen en lachen naar morgen. mooi, eenvoudig mooi ook de dingen en de mensen bijeengehouden door erika’s woorden in herfstkleuren getekend.
Winter- Adagio
Is de herfst met veel bravoure van geel en rood, aan mijn schoenzolen mee in huis gelopen, schijnt buiten aan het energieke koper geen eind te komen het naderende niets pakt het wat subtieler aan heeft bijvoorbeeld geen zin om een nieuwe winterjas te kopen vergeet waar de postzegels liggen voor een ook weer welke kaart schaft een – elke dag van de week – pillendoos aan en weet niet meer waar de bladblazer staat pakt dan de bezem maar en veegt de herfst naar buiten maar de winter is heel stil al in de botten gekropen
Vera van der Horst
–> van vera mag ik nooit persoonlijke opmerkingen maken bij het geboden gedichte materiaal – alsof ik niet weet dan wel niet zou weten dat de ik persoon in roman of gedicht niet een zekere mate van fictie in zich draagt. dat draagt de ik persoon in een gedicht altijd met zich mee – mevrouw – zo tevreden? dat gezegd hebbende voelt webby zich geheel vrij om de woorden in een persoonlijk schaaltje te leggen en op die manier te wegen. in een langzame penbeweging wordt de lezer hier door een door dichter heel zorgvuldig onzichtbaar gemaakte IK persoon geleid door de herfst tot aan ‘het naderende niets’ – (mooi gezegd) hoe de winter al in de botten… ja dat is toch wel de eigen persoonlijke werkelijkheid die de dichter langzaam en omzichtig met haar woorden besluipt. ik kom niet om deze constatering heen. en ja mag ik asjeblieft.
de herfst verjoeg de zomer maar is royaal met bladgoud nog een laatste eerbetoon voordat een storm eerdaags een partijtje mee komt blazen
dode bladeren worden humus voedingsbodem voor de lente waarin ook bij het dorre hout na vaak een strenge winter zelfs nog nieuw leven kan ontstaan
anke labrie
–> anke biedt ‘wellicht troost’ in de beschrijving van de kringloop der seizoenen en de elementen die we elk jaar opnieuw mogen ‘genieten’ – nieuw leven zeker troostrijk maar de filosofische vraag blijft of nieuw leven wel te genieten is als de dood aanstaande is of reeds is ingetreden. ‘het royale bladgoud’ dat de herfst met zich mee draagt is de kleurrijke dichterlijke taal van een schilder. in anke labrie zijn deze competenties verenigd.
Het wordt een zware nacht die het beschrijven niet waard is…dus ik draai me nog eens om en probeer die mooie dromen van je en houd het kort.
Dat ik,Jij, wij samen luisteren, kijken, praten, zwijgen
Eerlijk, open, naakt tot op het bot weten, proosten Troosten
Vluchtige momenten die tijdloos de nacht voorbij ik, jij, wij
Yvonne Koenderman
De zware nacht van Yvonne vooraf beschreven. probeer maar mooi te dromen schreef ik terug. droomde ze – we weten niet – misschien lezen we het volgende week – de vrijdag is op pomgedichten ook een beetje yvonne koendermandag. de droom in ieder geval deze vrijdag neergelegd in een wolk van haar bevrijdende poëzie. dat het dromen mag blijven wens ik yvonne toe. op de radio vannacht – wellicht troostrijk – de nieuwe song van rob de nijs – waarin ook een zware nacht beschreven – we hangen aan het bezongen thema deze week ook de zondagochtendwedstrijd – wat als later nu is – hoe te dromen – hoe er mee om te gaan – dat ze ons er niet onder krijgen:
Ik ben verdwaald. Dat is niets nieuws voor me want ik ben talloze keren verdwaald in mijn leven, zelfs in mijn geboortestad Utrecht, lukte het me onlangs nog om anderhalve kilometer van mijn moeders huis, waar ik logeerde, te verdwalen. Dat deed me denken aan vroeger, als ik flink op stap geweest was en op een mij onbekende plek ergens in Utrecht belandde en terug naar huis moest lopen. Niemand die ik tegenkwam om de weg te vragen, op goed geluk maar weer een straat in slaan en dan ineens zag ik hem, de domtoren, mijn baken, waarvan de mooi uitgelichte torenspits me warm wenkte: kom maar meisje, kom maar naar mij, ik wijs je de weg, want vanaf die toren wist ik altijd de weg naar huis. Wat hou ik van die toren. Maar nu zag ik hem nergens, hoewel ik er echt niet ver vandaan was, gelukkig liep er iemand die mij de juiste kant op wees en toen ik wat dichterbij de dom kwam, zag ik dat hij in de steigers stond, herstelwerkzaamheden. Sorry meisje, leek hij in het halfduister te zeggen, ik moet even aan mezelf denken. Geeft niet lieve toren, ik ben nu geen meisje meer, ik kom wel thuis.
Maar nu ben ik verdwaald in mezelf en deze plek komt me totaal onbekend voor. Hoe ben ik hier beland, maar belangrijker, hoe kom ik weer thuis en wat is mijn thuis. Er was wel een weg naar deze plek toe. Drie jaar geleden is mijn beste vriendin aan kanker overleden, het was een lang afscheid dat vier jaar duurde. Ik weet nog dat we, na een bezoek aan haar, we een half uur in het kleine gangetje in een omhelzing stonden. Ik wil jou niet kwijt zei ik, ik jou ook niet, zei zij, meer niet. En tranen natuurlijk, veel tranen. Later toen het tijdstip naderde dat de arts de deur open zou zetten waardoor ze uit het leven zou stappen, zaten we met de armpjes over elkaar op haar bed. Ja, zei ik, wat zal ik zeggen, goede reis, nee, schudden we allebei het hoofd, nee, zei ze, ik ga nergens naartoe, alleen maar ergens weg en dan is er niks. Ja, dat geloven wij hé, wij ongelovigen en we vonden elkaar in een lach, waarna ze me aan bleef kijken en zei, ik heb altijd van je gehouden, ja, beaamde ik, liefde op het eerste gezicht, weer die lach, door de tranen. Ze heeft een hele kamer voor zichzelf in mijn hart, maar ze kan me de weg nu niet meer wijzen, zoals ze vaak deed.
Daarna is er weer een goede vriend aan kanker gestorven en eentje zit in een rolstoel en een andere vriendin heeft onlangs de mededeling gekregen dat haar kanker weer is terug gekomen. Ik moet de weg terug vinden, want ik wil dicht bij haar blijven, maar dan moet ik eerst weten waar ik ben en hoe ik hier ben beland. Ik heb me lang mijn werkelijke leeftijd niet voor kunnen stellen, maar nu steeds meer dierbaren om me heen wegvallen, moet ik de realiteit toch onder ogen zien. Het is alsof ik in een bootje zat, geen vuiltje aan de lucht en ineens klapt het grootzeil naar de andere kant, zelfde bootje, zelfde wind, maar ineens uit een totaal andere richting, een onbekende richting voor mij. Alsof ik eerst leefde in een roman, die een begin en einde heeft, de plot bekend is, de karakters vertrouwd, waar je af en toe eens door kan lopen en ergens naartoe kan en dan oja, zo was het bij kan denken, maar nu leef in een gedicht, daar is geen rechte weg waar je doorlopen kan, daar dans je alle kanten op, maar je komt nergens, alsof de dans zelf het doel is. Waar je de ene keer denkt te weten, oh ik ben hier, maar de andere keer de plek er totaal anders uitziet. En de dom staat nog steeds in de steigers.
Hoi Pom, Een kleine wandeling in herfstig Tuinpark Buitenzorg en de ontmoeting met Elly gaven me deze regels in. Voor pomgedichten. groet, Merik.
Zomaar een middag in Buitenzorg
Onder de kleurige bomen ontmoette ik Elly. Ze stond bij haar vijver alsof ze viste op kikkers. “Ik bedenk hoe ik een net zal bevestigen hierover, “vertelde ze, “ anders komen in de winter reigers de vijver leegvissen. Vorig jaar krioelde het in de vijver van vissen en kikkervisjes, omdat ik er een net over had gespannen. Dat doe ik nu weer. Prettige wandeling.” “ Prettige wandeling, “zei ik.
Toen ik jong was vertelde mijn moeder me over de oorlog. Dat mensen een ruimte in gedreven werden. Een gaskamer. Dat ze verteld werd, dat het een douche was. En dat dan van buiten de deuren dicht werden gedaan door soldaten. En als iedereen binnen was, dan werd de gaskraan opengezet. Ik vroeg haar wat er daarna gebeurde. Ze vertelde me, dat er geen water maar gas uit de douchekop kwam en dat de mensen dan gingen slapen en niet meer wakker werden. Ik denk dat ik een jaar of negen was. Het was waarschijnlijk de eerste keer dat ik niet meer durfde te gaan slapen ‘s avonds. Ook douchen was een tijd lang problematisch. Dat deed ik vanaf dat moment altijd enkel nog met de deur open.
Nu zoveel jaar later ben ik nog steeds bang voor gaskamers als manier om aan een einde te komen. Ik ben ook bang dat ik het gasfornuis aan laat staan. Slapen doe ik altijd met de ramen open in verband met koolmonoxide vergiftiging. Op vakantie check ik de aansluitingen van de gasflessen altijd dubbel en draai de fles bij de tent dicht voor het slapen gaan. Het is de angst te gaan slapen en nooit meer wakker te worden. Vermoord te worden door iets, dat geen sympathieke gevoelens kent, maar enkel de absolute wetten van scheikunde, natuurkunde en biologie. Als door een zachte sluipmoordenaar, terwijl verzet zinloos en onmogelijk is.
Door de decennia heen heb ik altijd een fascinatie voor vernietigingskampen gehouden. Sobibor, Treblinka, Chelmno, enzovoorts. Kille moordfabrieken, waar mensen als onfortuinlijke varkens in de bio industrie werden afgemaakt. Altijd weer kwam het terug bij die gaskamers. En als vanzelf ging ik me verdiepen in de zogenoemde Aktion T4. Genoemd naar Tiergartenstrasse 4. Het adres waar keurige juristen en medici in dienst van het nazi regime landelijk beleid maakten dat erop gericht was, op een humane wijze af te komen van ongewenste medelanders. Er werden ook uitvoeringsrichtlijnen ontwikkeld. Alles werd eerst uitgeprobeerd op de groep die het minst gemist zou worden, de geestelijk gehandicapten. Vervolgens zouden de rest van de ‘ongewensten’ aan de beurt komen, met als summum de Joden.
Het landelijk beleid werd opgelegd aan artsen en verplegend personeel door den lande. Dit zorgde ervoor dat de ‘meest kansloze gevallen’ en later de ‘weinig kansrijke gevallen’ naar centra werden gedeporteerd voor een bijzondere behandeling. Natuurlijk had men geen idee wat er aan de hand was, omdat dingen nooit zó erg kunnen zijn. Toch werd Aktion T4 in 1941, nadat al zeventigduizend mensen waren afgemaakt, tijdelijk stilgelegd. Het volk moest van de gedachte afgeholpen worden dat zich hier iets gruwelijks afspeelde, voordat het programma onder een andere naam hervat kon worden. En hervat werd het.
Ik kan hier nog heel lang over doorgaan, maar het is allemaal in de geschiedenisboeken te vinden. Het heeft er in ieder geval aan bijgedragen dat ik geen vertrouwen heb in een repressieve overheid. Tel daarbij op de twee medische missers, waar ik slachtoffer van heb mogen zijn en waarvan de schuld onder het tapijt gemoffeld werd. Dat heeft niet bijgedragen aan mijn fiducie in hautaine, alwetende medici.
Als ik hoor van een vaccinatieplicht, dan komen de twee weer samen. De juridisch geschraagde macht en de onstuitbare medische Molloch. Net als toen op de Tiergartenstrasse. Beiden kunnen zich na willekeurig welk debâcle kwijten van elke verantwoordelijkheid. Zij vervulden op humane wijze hun taak. En natuurlijk zegt mijn verstand dat de waarschijnlijkheid, dat iets gruwelijks zich op dergelijke schaal ooit weer zal afspelen zeer gering is. En ik weet dat de holocaust en een vaccinatiecampagne absoluut niet vergelijkbaar zijn. Maar de risicomanager in mij vertelt me ook dat de impact echter catastrofaal en letaal zou zijn, als het onmogelijke toch zou gebeuren. Dat is een berekening waar je niet uit komt. Een zwarte zwaan. Op zulke momenten word ik echter onbewust bang. Een stem blijft fluisteren: ‘Niemand had dit kunnen voorzien.’ En hoewel ik weet, dat angst een slecht raadgever is, kan ik dan niet slapen. Zelfs niet meer met het raam open.
Morgen stopt de bus van half zeven en brengt me naar het kerkhof op de Hooghe Berg. Het is nu langer geleden dan ik je kende en komen bomen met je lichaam terug.
De mier draagt sporen van je schedel een mus fladdert met je adem rond de sneeuwklok eet van de bevroren grond je bent als bloem aan mij verschenen.
